روش تغذیه مستقل کودک

اولین سوالی که موقع شروع غذای کمکی/ تغذیه تکمیلی ذهن هر والدی رو درگیر میکنه این هستش که “با چه غذایی باید غذای کمکی کوچولومونو شروع کنیم؟” درصورتی که انتخاب نحوه غذا دادن مطلوب هم به اندازه انتخاب نوع غذا اهمیت دارد، زیراکه این موضوع نه تنها روی نحوه ارتباط شیرخوار با غذا، که لذت از غذا خوردن هستش اثر گذاره بلکه ارتباط بین شما و کودکتون رو هم میتونه مستحکم تر کنه، و بطور کلی نیازها و مراحل تکاملی (حسی-عصبی-عضلانی، روانشناختی) شیرخوار رو حمایت کنه.

بطور کلی در روش تغذیه مستقل کودک چند روش برای شروع غذای کمکی برای شیرخواران وجود دارد:

• روش سنتی (پوره)
• روش تغذیه مستقل Baby Led Weaning (BLW)
• روش ترکیبی COMBO
• روش تغذیه مستقل تطابق یافته Adapted BLW (ABLW)

تفاوت این روش ها براساس میزان تامین استقلال کودک، پاسخ مسئولانه به نیازها و واکنش های کودک حین غذا، نوع بافت و تمرین بر روی مهارت های حرکتی دست – ورزی و مهارت های دهانی شیرخواران میباشد.

روش سنتی (پوره):

در این روش پوره رقیق با قاشق توسط والد به کودک داده میشه و با گذشت زمان بافت غذا غلیظ تر میشه. در این روش روی تنها یکی از مهارت دهانی که بلع هستش و بستن دهان دور قاشق تمرکز میشود، پس درنتیجه باید قبل از هشت ماهگی بافت غذا به شکل انگشتی تغییر یابد تا از تکامل مهارت های حرکتی داخل دهانی حمایت کند (رفلکس جویدن تحریک شود).

از آنجایی که دراین روش والد قاشق را ارایه میدهد، سرعت و حجم غذا به احتمال زیاد تحت کنترل والد خواهد بود که به هیچ عنوان مطلوب نیست و باعث مشکلات در غذاخوردن شیرخوار خواهد شد. احتمال عدم توجه به تمایل به استقلال، علامت های و نیازهای کودک در این روش زیاد میباشد که باعث آسیب دیدن نحوه ارتباط کودک با غذا و شما شود. لازم است والدین در مورد این روش آموزش ببینند و با توجه به آمادگی و علایم استقلال خواهی کودک نحوه تغذیه را تغییر دهند.

روش BLW:

در این روش غذاها بصورت انگشتی و با بافت های واقعی خودشون به کودک ارایه میشوند. و کودک کاملا مستقلانه در غذا خوردن خودش مشارکت دارد. در روش بی بی لد وینینگ براساس مراحل تکاملی حرکتی کودکان طراحی شده است. رفلکس جویدن از قبل از ششماهگی وجود دارد که توسط غذاهای انگشتی تقویت میشود و همچنین از حدود شش ماهگی اکثر کودکان توانایی برداشتن غذاهای انگشی با دست خودشان را دارند.

والدین در این روش شیرخوار خودشونو با ارائه غذای متناسب با مهارت حرکتی (قابل له شدن بین دو انگشت و برشی که در برداشتن غذا موفق میشود) حمایت میکنند. نحوه غذا خوردن را به او آموزش میدهند و استقلال کودک را تامین میکنند. در این روش کودک با سرعت خودش در غذا خوردن پیشرفت میکند، سرعت غذا خوردن و حجم غذا رو خودش تایین میکند. بعضی کوچولوها محتاط ترن و برخی جسورتر، بعضی ها اشتهاشون کمتره و برخی بیشتر، بعضی ها سرعتشون کمتره و برخی بیشتر که تمام این ویژگی ها کاملا نرمال هستن و شما نباید تغییرش بدید بلکه باید حمایتش کنید.

برای اجرای این روش لازم است حتما آموزش های لازم را دیده باشید تا بتونید کودکتون در مسیر لذت بردن از مستقل غذا خوردنش حمایت کنید و احتمال خفگی رو به صفر برسونید.

روش ترکیبی یا COMBO:

این روش ترکیب روش سنتی با تغذیه مستقل میباشد. که درکنار غذای انگشتی خوردن والد هم غذای پوره با قاشق ارائه میدهد. تاحدودی مهارت های دست-ورزی و جویدن تقویت میشود. در این روش باید استقلال و تمایل کودک در غذا خوردن تامین شود. ولی از اونجایی که با قاشق غذا دادن توسط والدین شرایط را به سمت عدم پاسخ و توجه به علائم کودک سوق میدهد. تا حجم مورد نظر خورده شود، ارتباط کودک با غذا و شمارو تحت تاثر قرار میدهد و ممکن است آسیب بزند.

روش تغذیه مستقل تطابق یافته ABLW:

این روش همان روش BLW برای کوچولوهایی هست که نیاز بیشتری به حمایت ما دارند مانند بچه های نارس، با سابقه رفلاکس، آلرژی، بستری در بیمارستان، اعتصاب شیر، مشکلات در شیرخوردن، مشکلات ساختاری داخل دهان (شکاف کام یا لب و..)، مشکلات ژنتیکی (سندرم داون) یا عصبی-عضلانی ، والدینی که از روش BLW میترسند و …. میباشد.

در این روش از یکسری ابزارها برای تمرین مهارت های دست-ورزی، تعدیل مشکلات حسی مخصوصا مشکلات حسی داخل دهانی، مهارت های حرکتی داخل دهان جهت تامین موفقیت بیشتر کودک در تغذیه کمک میگیریم. بافت غذا براساس شرایط شیرخوار انتخاب میشود. تماما این روش براساس تعامل با شیرخوار و پاسخ مناسب به نیازها و علائم کودک مانند نیاز به استقلال میباشد.

این روش نیز مانند روش تغذیه مستقل به استحکام ارتباط شما با کودکتون و ایجاد رابطه لذت بخش از غذا خوردن کمک میکند.

با توجه به اهمیت درست بودن روش تغذیه مستقل کودک حتما مشورت بگیرید، شاید انتخاب روش تغذیه به سن کودک و خلق و خوی کودک بستگی دارد.

تاریخچه تغذیه مستقل

خوب است در مورد تاریخچه روش تغذیه مستقل کودک هم بدانید:

تاریخچه پیدایش تغذیه به روش BLW روش تغذیه مستقل کودک یا Baby-Led Weaning که به اختصار BLW گفته میشود. که در سال 2002-2003 توسط خانم جیل رافلی پس از اولین مطالعه ای که بر روی تغذیه به روش مستقل، همراه همکارانشون روی شیرخواران انگلیسی انجام دادن، بنیان گذاری شد.

خانم رافلی تحصیل کرده رشته پرستاری بودن. و بعنوان پرستار جامعه به خانه افراد سر میزدن و ویزیت سلامت میکردند. (چیزی شبیه اینکه یک پرستار از طرف مرکز بهداشت جهت ویزیت سلامت به منزل شما بیاد). در طی این ویزیت ها، مادران از چالش های غذا خوردن کوچولوهاشون میگفتن. و ازشون راهنمایی میخواستند. همیجا بود که اولین جرقه ها برای تغییر روش غذای کمکی دادن به شیرخواران حدود چهارماه که بصورت پوره دادن با قاشق مرسوم بود، زده میشه.

در ادامه خانم رافلی صاحب یک پسر میشه. از چهارماهگی برای کوچولوش غذا کمکی پوره رو شروع میکنه. و از شش ماهگی اجازه میده کوچولوش تکه های غذا را از بشقاب خودشون (بزرگترا) برداره. در ادامه پسر دومشونو هم به این روش غذا دادن، بیشتر پوره و کمی از غذای خودشون. با اومدن فرزند سوم همه چی تغییر میکنه!! به مشکلات مامان هایی که ویزیتشون میکرد دچار شده بود، وقت درست کردن پوره و دیگه چند مدل غذا رو نداشت.

یک توصیه:

ازونجا به بعد خانم رافلی موقع ویزیت مامان هایی که غذای کمکی رو میخواستن شروع کنن، توصیه میکنه که اگه غذاخوردن رو به عهده کوچولوها بذاریم خیل راحتتر پیش میره و بهشون آموزش های لازم رو ارائه میده. تمام خانواده هایی که کوچولوهاشون یکسری از بافت های غذایی رو حاظر نبودن امتحان کنن یا با غذای له شده با پشت چنگال مشکل داشتن؛ با این روش مشکلشون حل شد. ازین پس به همه تازه مامان ها پیشنهاد میکرد تا ششماهگی برای شروع غذای کمکی صبر کنن و سپس با این روش شروع کنن؛ تا نه کوچولوها اذیت بشن و نه والدین.

خانم رافلی تحصیلاتشو در مقطع ارشد با گرایش پرستاری جامعه ادامه میده. و پایان نامه اش رو با موضوع “آمادگی تکاملی کودکان برای شروع غذای کمکی” که در واقع یکی از چالش های خودش طی ویزیت خانواده ها بود. رو انتخاب میکنه، تا کاملا علمی بشه توصیه هاش.

نتیجه تحقیقات:

نتیجه تحقیقات خانم رافلی و همکارانشون این بود که: “بچه ها براساس مهارت های تکاملیشون میتونن از شش ماهگی مستقلانه غذا بخورن که اینجوری غذا خوردن براشون یک تجربه لذت بخش تر خواهد بود.”

درنظر داشته باشید که روش بیبی-لدوینیگ یک عبارت انگلیسی میباشد، و Weaning در انگلیسی-بریتیش به معنای شروع غذای کمکی میباشد. درصورتی که در انگلیسی-آمریکایی به معنی قطع کردن شیردهی و از شیر گرفتن میباشد. در نتیجه این عبارت رو تحت الفظی ترجمه نکنید. این عبارت در فارسی “تغذیه مستقل کودک” ترجمه شده است که دربردارنده مفهوم داشتن استقلال و کنترل غذا خوردن توسط خود شیرخوار میباشد. همچنین Baby-self feeding نیز جزو عباراتی است که مورد استفاده ممکن است قرار بگیرد.

مامان هایی که غذای کمکی رو میخواستن شروع کنن. توصیه میکنه که اگه غذاخوردن رو به عهده کوچولوها بذاریم. خیل راحتتر پیش میره و بهشون آموزش های لازم رو ارائه میده. تمام خانواده هایی که کوچولوهاشون یکسری از بافت های غذایی رو حاظر نبودن امتحان کنن. یا با غذای له شده با پشت چنگال مشکل داشتن؛ با این روش مشکلشون حل شد. ازین پس به همه تازه مامان ها پیشنهاد میکرد تا ششماهگی برای شروع غذای کمکی صبر کنن. و سپس با این روش شروع کنن؛ تا نه کوچولوها اذیت بشن و نه والدین.

سحر یزدانی
کارشناس ارشد تغذیه
دپارتمان تغذیه مرکز سلامت مادران

مرکز سلامت مادران

روش تغذیه مستقل کودک

مجله سلامت

پیج اینستاگرام سلامت مادران